ರಾಗ : ಆನಂದಭೈರವಿ ತಾಳ : ಅಟ್ಟ
ನಾನೇನು ನಿನಗಂದೆನೋ ಬಿಡದೆ । ಪವ ।
ಮಾನ ಪಾಲಿಸೋ ಎನ್ನನು ।। ಪಲ್ಲವಿ ।।
ದೀನರ ಪಾಲಿಪ
ದಾನವಾಂತಕ ನಿನ್ನ ।
ಜ್ಞಾನಾನಂದದ ನಾಮ
ಧ್ಯಾನವಗೈದೆನೋ ।। ಅ ಪ ।।
ಎರಡನೇ ಯುಗದಲ್ಲಿ
ಶರಧಿ ಲಂಘಿಸಿ । ರಘು ।
ವರನ ಕುಶಲ ವಾರ್ತೆ
ಧರಿಜಾತಗೆ ।
ಅರುಹಿ ದಶಾಶ್ಯನ
ಪುರವ ದಹಿಸಿದಂಥ ।
ಪರಮ ಸಮರ್ಥನೆಂ-
ದರಿತು ಕೊಂಡಾಡಿದೆ ।
ತರುಚರವರನೆಂದೆನೇ
ಪತ್ನಿಯ ಸುಖ - ।।
ವಿರಹಿತಾದವನೆಂದೆನೆ
ಶಿರದಿ । ಕಲ್ಲು ।
ಧರಿಸಿ ತಂದವನೆಂದೆನೆ
ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಕೆ ।
ಭರದಿ ಸಿಲ್ಕಿಡಿ
ಯೆ೦ದೆನೆ ಭಕ್ತಿಲಿ । ಭಾವಿ ।
ಸರಸಿಜಾಸನನೆಂದು
ಸ್ಮರಿಸಿದೆನಲ್ಲದೆ ।। ಚರಣ ।।
ತೃತೀಯ ಯುಗಾದಿ
ಕುಂತಿ ಸುತನಾಗಿ ಜನಿಸುತ ।
ರತಿಪಿತನಂಘ್ರಿ ಭಜಿಸುತಲಿ ।
ಕ್ಷಿತಿ ಭಾರ ಖಳತತಿಯ
ಸಂಹರಿಸಿದಾ ।
ಪ್ರತಿಮಲ್ಲ ನೀನೆಂದು
ಸ್ತುತಿಸಿದೆಬಲ್ಲದೇ ।
ಖತಿವಂತ ನೀನೆಂದೆನೆ
ದನುಜಾತೆಗೆ ।।
ಪತಿಯಾದವನೆಂದೆನೆ
ಅವಳ ಕೂಡಿ ।
ಸುತನ ಪೆತ್ತವನೆಂದೆನೆ
ಯಾಮಿನಿಯಲ್ಲಿ ।
ಸತಿಯೆನಿಸಿದ ಎಂದೆನೆ
ನಿನ್ನನು ಬಿಟ್ಟು ।
ಗತಿ ನಮಗಿಲ್ಲೆಂದು
ಸ್ತುತಿಸಿದೆನಲ್ಲದೆ ।। ಚರಣ ।।
ನಡುಮನಿ ಸುತನಾಗಿ
ಪೊಡವಿಯೊಳಗೆ ಪುಟ್ಟಿ ।
ಉಡುಪಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಿ ಶ್ಯಾಮಸುಂದರನ ।
ದೃಢವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ
ಜಡಕು ಮಾಯ್ಗಳ ಗೆದ್ದ ।
ಸಡಗರ ಮುನಿಯೆಂದು
ನುಡಿದೆ ನಾನಲ್ಲದೆ -
ಹುರಳಿಮೆದ್ದ ।
ಬಡ ದ್ವಿಜ ಶಿಶು
ಎಂದೆನೆ ಎತ್ತಿನ ಬಲ ।।
ಹಿಡಿದೋಡಿದವನೆಂದೆನೇ
ಬೇಸರದಿಂದ ।
ಮಡದಿ ಬಿಟ್ಟವನೆಂದೆನೇ
ಕಡೆಗೆ । ಬೋರೆ ।
ಗಿಡವ ಸೇರಿದೆನೆಂದನೆ
ಒಲಿದು ನಿನ್ನ ।
ಒಡೆಯನ ತೋರೆಂದು
ಅಡಿಗಳಿಗೆರಗಿದೆ ।। ಚರಣ ।।
*****
ವಿವರಣೆ-ಆಚಾರ್ಯ ನಾಗರಾಜು ಹಾವೇರಿ,ಗುರು ವಿಜಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ
ಈ ಕೃತಿಯನ್ನು ಶ್ರೀ ಶ್ಯಾಮಸುಂದರದಾಸರು ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರ ಗಣಧಾಳದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ ಸರಳ ಸುಂದರವಾದ ಪುರಾಣ ಇತಿಹಾಸಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ನಿಂದಾ ಸ್ತುತಿ ಮತ್ತು ಸ್ತೋತ್ರ ರೂಪವಾದ ಕೃತಿ.
ಎರಡನೇ ಯುಗ = ತ್ರೇತಾಯುಗ
ಧರೆಜಾತೆಗೆ = ಭೂ ಪುತ್ರಿಯಾದ ಶ್ರೀ ಸೀತಾದೇವಿಗೆ
ತರುಚರ = ವೃಕ್ಷಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂಚರಿಸುವ ಕಪಿಗಳು
ತರುಚರವರ = ಕಪಿ ಶ್ರೇಷ್ಠರಾದ ಶ್ರೀ ಹನೂಮಂತದೇವರು
" ಶಿರದಿ ಕಲ್ಲು "
ಸೇತು ನಿರ್ಮಾಣದ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಇತರ ಕಪಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಪರ್ವತದ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಕಿತ್ತು ತಂದು ಹಾಕಿದ್ದು.
" ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಕೆ "
ಇಂದ್ರಜಿತುವಿನಿಂದ ಪ್ರಯೋಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿದಂತೆ ಬಂಧನಕ್ಕೊಳಗಾದರು
ಭಾವಿ ಸರಸಿಜಾಸನ = ಭಾವಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಪದವಿಗೆ ಬರುವ ಅಂದರೆ ಭಾವಿ ಬ್ರಹ್ಮದೇವರು
ತೃತೀಯ ಯುಗದಿ = ದ್ವಾಪರದಲ್ಲಿ
ರತಿ ಪತಿ ಪಿತ = ರತಿ ಪತಿಯಾದ ಮನ್ಮಥನ ಜನಕನಾದ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಪರಮಾತ್ಮ
ಕ್ಷಿತಿ ಭಾರಕೆ = ಭೂಮಿಗೆ ಭಾರವಾದ
ಖಳತತಿಯ = ದುಷ್ಟರಾದ ರಾಕ್ಷಸರ ಸಮೂಹ
ಅಪ್ರತಿಮಲ್ಲ =ಅಸದೃಶ ಸಾಹಸವಂತ
ಖತಿವಂತ = ಕೋಪಿಷ್ಠ
ದನುಜಾತೆಗೆ = ರಾಕ್ಷಸರ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಹಿಡಂಬೆ
ಸುತನ ಪೆತ್ತನೆಂದೆನೇ = ಹಿಡಂಬಾ ಮಗನಾದ ಘಟೋತ್ಕಚನನ್ನು ಪಡೆದವ ಎಂದೆನೆ
" ಯಾಮಿನಿಯಲ್ಲಿ ಪತಿಯೆನಿಸಿದೆಯೆಂದನೆ "
ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕೀಚಕ ವಧೆ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಸಂಗ
ನಡುಮನಿ ಸುತನಾಗಿ = ಶ್ರೀ ಮಧ್ಯಗೇಹ ಭಟ್ಟರ ಮಗನಾಗಿ
ಜಡ = ಹುರುಳಿಲ್ಲದ, ದುರ್ವಾದಿಗಳ ಮತ
" ಮಡದಿ ಬಿಟ್ಟವ "
ಶ್ರೀ ಭಾರತೀದೇವಿಯಂಥಾ ಪತ್ನಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಯತ್ಯಾಶ್ರಮ ಧರಿಸಿದವರು
" ಕಡೆಗೆ ಬೋರೆಗಿಡವ ಸೇರಿದಿ ಎಂದೆನೆ "
ಬೋರೆ ಗಿಡದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಉಪದೇಶ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರ ಬದರೀ ವಾಸ - ಜಗದೊಡೆಯನಾದ ಶ್ರೀ ವೇದವ್ಯಾಸದೇವರ ಸಮೀಪವನ್ನು ಸೇರಿದವರು ಶ್ರೀಮನ್ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು.
***
