Audio by Mrs. Nandini Sripad
ರಚನೆ : ಶ್ರೀ ಜಗನ್ನಾಥ ದಾಸರು
for saahitya click ಹರಿಕಥಾಮೃತಸಾರ ಸಂಧಿ 1 to 32
ಶ್ರೀಜಗನ್ನಾಥದಾಸಾರ್ಯ ವಿರಚಿತ ಹರಿಕಥಾಮೃತಸಾರ ,
ಸ್ವಗತಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಧಿ , ರಾಗ ಚಾರುಕೇಶಿ
ಹರಿಕಥಾಮೃತಸಾರ ಗುರುಗಳ ಕರುಣದಿಂದಾಪನಿತು ಕೇಳುವೆ
ಪರಮ ಭಗವದ್ಭಕ್ತರು ಇದನಾದರದಿ ಕೇಳುವುದು||
ಸ್ವಗತಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಗುಣವ ಹರಿ ತೆಗೆದು ಬ್ರಹ್ಮಾದ್ಯರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟದು
ಭೃಗು ಮುನಿಪ ಪೇಳಿದನು ಇಂದ್ರದ್ಯುಮ್ನ ಕ್ಷಿತಿಪನಿಗೆ||
ಪರಮ ವಿಷ್ಣು ಸ್ವತಂತ್ರ ಮಾಯಾ ತರುಣಿ ವಕ್ಷಸ್ಥಳ ನಿವಾಸಿ
ಸರಸಿಜೋದ್ಭವ ಪ್ರಾಣರೀರ್ವರು ಸಚಿವರು ಎನಿಸುವರು
ಸರ್ವ ಕರ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ತತ್ಪ್ರಿಯರು ಉರಗ ಭೂಷಣ ಅಹಂಕೃತಿತ್ರಯ
ಕರೆಸುವ ಅಮರೇಂದ್ರ ಅರ್ಕ ಮುಖರು ಇಂದ್ರಿಯಪರು ಎನಿಸುವರು||1||
ಈ ದಿವೌಕಸರ ಅಂತೆ ಕಲಿ ಮೊದಲಾದ ದೈತ್ಯರು ಸರ್ವ ದೇಹದಿ ತೋದಕರು ತಾವಾಗಿ
ವ್ಯಾಪಾರಗಳ ಮಾಡುವರು
ವೇಧನಾಂದದಿ ಕಲಿಯು ಅಹಂಕಾರಾಧಿಪ ಅಧಮ ಮಧುಕುಕೈಟಭ
ಕ್ರೋಧಿಶಂಭರ ಮುಖರು ಮನಸಿಗೆ ಸ್ವಾಮಿಯೆನಿಸುವರು||2||
ದೇವತೆಗಳ ಉಪಾಧಿ ನಿತ್ಯದಿ ಏವಮಾದಿ ನಾಮದಿಂದಲಿ
ಯಾವದಿಂದ್ರಿಯಗಳಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಗಳ ಮಾಡುವರು
ಸೇವಕರ ಸೇವ ಅನುಗುಣ ಫಲವೀವ ನ್ರುಪನಂದದಲಿ
ತನ್ನ ಸ್ವಭಾವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ವಿಭಾಗವ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟ ಹರಿ||3||
ಅಗಣಿತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವ ನಾಲ್ಬಗೆ ವಿಭಾಗವ ಮಾಡಿ
ಒಂದನುತೆಗೆದು ದಶವಿಧಗೈಸಿ ಪಾದರೆ ಪಂಚ ಪ್ರಾಣನಲಿ
ಮೊಗ ಚತುಷ್ಟಯನೊಳು ಸಪಾದೈದು ಗುಣವಿರಸಿದ
ಮತ್ತೆ ದಶ ವಿಧಯುಗಳ ಗುಣವನ್ನು ಮಾಡಿ ಎರಡು ಸದಾ ಶಿವನೊಳಿಟ್ಟ||4||
ಪಾಕಶಾಸನ ಕಾಮರೊಳು ಸಾರ್ಧೈಕವಿಟ್ಟ ದಶ ಇಂದ್ರಿಯರ
ಸುದಿವೌಕಸಾದ್ಯರೊಳೊಂದು ಯಾವಜ್ಜೀವರೊಳಗೊಂದು
ನಾಲ್ಕೂವರೆ ಕಲ್ಯಾದಿ ದೈತ್ಯಾನೀಕಕಿತ್ತನು
ಎರಡು ತ್ರಿವಿಧ ವಿವೇಕಗೈಸಿ ಇಂದಿರಗೊಂದು ಎರಡು ಆತ್ಮ ತನ್ನೊಳಗೆ||5||
ಈ ವಿಧದಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವ ದೇವ ಮಾನವ ದಾನವರೊಳು
ರಮಾ ವಿನೋದಿ ವಿಭಾಗ ಮಾಡಿಟ್ಟು ಅಲ್ಲೇ ರಮಿಸುವನು
ಮೂವರೊಳಗಿದ್ದು ಅವರ ಕರ್ಮವ ತಾ ವಿಕಾರವಗೈಸದಲೆ
ಕಲ್ಪವಸಾನಕೆ ಕೊಡುವನು ಅನಾಯಾಸ ಅವರ ಗತಿಯ||6||
ಆಲಯಗಳೊಳಿಪ್ಪ ದೀಪ ಜ್ವಾಲೆ ವರ್ತಿಗಳನುಸರಿಸಿ ಜನರ ಆಲಿಗೊಪ್ಪುವ ತೆರದಿ
ಹರಿ ತಾ ತೋರ್ಪ ಸರ್ವತ್ರ
ಕಾಲ ಕಾಲದಿ ಶ್ರೀಧರಾ ದುರ್ಗಾ ಲಲನೆಯರ ಕೂಡಿ ಸುಖಮಯ ಲೀಲೆಗೈಯಲು
ತ್ರಿಗುಣ ಕಾರ್ಯಗಳಿಹವು ಜೀವರಿಗೆ||7||
ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಂ ಮಾಳ್ಪ ಕರ್ಮ ದ್ವಂದ್ವಗಳ ತನಗರ್ಪಿಸಲು
ಗೋವಿಂದ ಪುಣ್ಯವ ಕೊಂಡು ಪಾಪವ ಭಸ್ಮವನೆ ಮಾಳ್ಪ
ಇಂದಿರೇಶನು ಭಕ್ತ ಜನರನು ನಿಂದಿಸುವರೊಳಗಿಪ್ಪ
ಪುಣ್ಯವ ತಂದು ತನ್ನವಗೀವ ಪಾಪಗಳ ಅವರಿಗುಣಿಸುವನು||8||
ಹೊತ್ತು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಪಾಪ ಕರ್ಮ ಪ್ರವರ್ತಕರ ನಿಂದಿಸದೆ
ತನಗಿಂದ ಉತ್ತಮರ ಗುಣ ಕರ್ಮಗಳ ಕೊಂಡಾಡದಲಿಪ್ಪ ಮರ್ತ್ಯರಿಗೆ
ಗೋಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸ್ತ್ರೀ ಹತ್ಯ ಮೊದಲಾದ ಅಖಿಳ ದೋಷಗಳಿತ್ತಪನು
ಸಂದೇಹ ಪಡಸಲ್ಲ ಅಖಿಳ ಶಾಸ್ತ್ರಮತ||9||
ತನ್ನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಗುಣಗಳ ಹಿರಣ್ಯ ಗರ್ಭಾದ್ಯರಿಗೆ
ಕಲಿಮುಖ ದಾನವರ ಸಂತತಿಗೆ ಅವರಧಿಕಾರವ ಅನುಸರಿಸಿ
ಪುಣ್ಯ ಪಾಪಗಳೀವ ಬಹು ಕಾರುಣ್ಯ ಸಾಗರನು
ಅಲ್ಪಶಕ್ತಿಗಳ ಉಣ್ಣಲರಿಯದಿರಲು ಉಣ ಕಲಿಸಿದನು ಜೀವರಿಗೆ||10||
ಸತ್ಯ ವಿಕ್ರಮ ಪುಣ್ಯ ಪಾಪ ಸಮಸ್ತರಿಗೆ ಕೊಡಲೋಸುಗದಿ
ನಾಲ್ವತ್ತು ಭಾಗವ ಮಾಡಿ ಲೇಶಾಂಶವನು ಜನಕೀವ
ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪರಮಾಣು ಜೀವಗೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನು ತಾ ಕೊಟ್ಟು
ಸ್ಥೂಲ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಉಂಡು ಉಣಿಪ ಸರ್ವದಾಸರ್ವ ಜೀವರಿಗೆ||11||
ತಿಮಿರ ತರಣಿಗಳು ಏಕ ದೇಶದಿ ಸಮನಿಸಿಪ್ಪವೆ ಎಂದಿಗಾದರು?
ಭ್ರಮಣ ಛಳಿ ಬಿಸಲು ಅಂಜಿಕೆಗಳುಂಟೇನೋ ಪರ್ವತಕೆ?
ಅಮಿತ ಜೀವರೊಳಿದ್ದು ಲಕ್ಷ್ಮೀ ರಮಣ ವ್ಯಾಪಾರಗಳ ಮಾಡುವ
ಕಮಲಪತ್ರ ಸರೋವರಗಳೊಳಗಿಪ್ಪ ತೆರದಂತೆ||12||
ಅಂಬುಜೋದ್ಭವ ಮುಖ್ಯ ಸುರಾ ಕಲಿ ಶಂಬರಾದಿ ಸಮಸ್ತ ದೈತ್ಯ ಕದಂಬಕೆ
ಅನುದಿನ ಪುಣ್ಯ ಪಾಪ ವಿಭಾಗವನೆ ಮಾಡಿ
ಅಂಬುಧಿಯ ಜಲವನು ಮಹದ್ಘಟ ದಿಂಬನಿತು ತುಂಬುವ ತೆರದಿ
ಪ್ರತಿ ಬಿಂಬರೊಳು ತಾನಿದ್ದು ಯೋಗ್ಯತೆಯಂತೆ ಫಲವೀವ||13||
ಇನಿತು ವಿಷ್ಣು ರಹಸ್ಯದೊಳು ಭ್ರುಮು ಮುನಿಪ ಇಂದ್ರದ್ಯುಮ್ನಗೆ ಅರುಪಿದದನು
ಬುಧರು ಕೇಳುವುದು ನಿತ್ಯದಿ ಮತ್ಸರವ ಬಿಟ್ಟು
ಅನುಚಿತೋಕ್ತಿಗಳಿದ್ದರೆಯು ಸರಿಯೆ ಗಣನೆ ಮಾಡದಿರೆಂದು
ವಿದ್ವದ್ ಜನಕೆ ವಿಜ್ಞಾಪನೆಯ ಮಾಡುವೆ ವಿನಯ ಪೂರ್ವಕದಿ||13||
ವೇತ ಭಯ ವಿಶ್ವೇಶ ವಿಧಿ ಪಿತ ಮಾತುಳಾಂತಕ ಮಧ್ವ ವಲ್ಲಭ
ಭೂತ ಭಾವನ ಅನಂತ ಭಾಸ್ಕರ ತೇಜ ಮಹಾರಾಜ
ಗೌತಮನ ಮಡದಿಯನು ಕಾಯ್ದ ಅನಾಥ ರಕ್ಷಕ
ಗುರುತಮ ಜಗನ್ನಾಥ ವಿಠಲ ತನ್ನ ನಂಬಿದ ಭಕುತರನು ಪೊರೆವ||14||
********
harikathAmRutasAra gurugaLa karuNadindApanitu kELuve
parama BagavadBaktaru idanAdaradi kELuvudu||
svagatasvAtantrya guNava hari tegedu brahmAdyarige koTTadu
BRugu munipa pELidanu indradyumna kShitipanige||
parama viShNu svatantra mAyA taruNi vakShasthaLa nivAsi
sarasijOdBava prANarIrvaru sacivaru enisuvaru
sarva karmagaLalli tatpriyaru uraga BUShaNa ahaMkRutitraya
karesuva amarEndra arka muKaru iMdriyaparu enisuvaru||1||
I divaukasara ante kali modalAda daityaru sarva dEhadi tOdakaru tAvAgi
vyApAragaLa mADuvaru
vEdhanAMdadi kaliyu ahankArAdhipa adhama madhukukaiTaBa
krOdhiSaMBara muKaru manasige svAmiyenisuvaru||2||
dEvategaLa upAdhi nityadi EvamAdi nAmadiMdali
yAvadindriyagaLali vyApAragaLa mADuvaru
sEvakara sEva anuguNa PalavIva nrupanaMdadali
tanna svaBAva svAtantrya viBAgava mADikoTTa hari||3||
agaNita svAtantryava nAlbage viBAgava mADi
oMdanutegedu daSavidhagaisi pAdare panca prANanali
moga catuShTayanoLu sapAdaidu guNavirasida
matte daSa vidhayugaLa guNavannu mADi eraDu sadA SivanoLiTTa||4||
pAkaSAsana kAmaroLu sArdhaikaviTTa daSa iMdriyara
sudivaukasAdyaroLondu yAvajjIvaroLagoMdu
nAlkUvare kalyAdi daityAnIkakittanu
eraDu trividha vivEkagaisi indiragondu eraDu Atma tannoLage||5||
I vidhadi svAtantryava dEva mAnava dAnavaroLu
ramA vinOdi viBAga mADiTTu allE ramisuvanu
mUvaroLagiddu avara karmava tA vikAravagaisadale
kalpavasAnake koDuvanu anAyAsa avara gatiya||6||
AlayagaLoLippa dIpa jvAle vartigaLanusarisi janara Aligoppuva teradi
hari tA tOrpa sarvatra
kAla kAladi SrIdharA durgA lalaneyara kUDi suKamaya lIlegaiyalu
triguNa kAryagaLihavu jIvarige||7||
indriyagaLiM mALpa karma dvandvagaLa tanagarpisalu
gOvinda puNyava konDu pApava Basmavane mALpa
indirESanu Bakta janaranu nindisuvaroLagippa
puNyava tandu tannavagIva pApagaLa avariguNisuvanu||8||
hottu oTTige pApa karma pravartakara nindisade
tanaginda uttamara guNa karmagaLa konDADadalippa martyarige
gObrAhmaNa strI hatya modalAda aKiLa dOShagaLittapanu
sandEha paDasalla aKiLa SAstramata||9||
tanna svAtantrya guNagaLa hiraNya garBAdyarige
kalimuKa dAnavara santatige avaradhikArava anusarisi
puNya pApagaLIva bahu kAruNya sAgaranu
alpaSaktigaLa uNNalariyadiralu uNa kalisidanu jIvarige||10||
satya vikrama puNya pApa samastarige koDalOsugadi
nAlvattu BAgava mADi lESAMSavanu janakIva
atyalpa paramANu jIvage sAmarthyavanu tA koTTu
sthUla padArthagaLa unDu uNipa sarvadAsarva jIvarige||11||
timira taraNigaLu Eka dESadi samanisippave endigAdaru?
BramaNa CaLi bisalu anjikegaLuMTEnO parvatake?
amita jIvaroLiddu lakShmI ramaNa vyApAragaLa mADuva
kamalapatra sarOvaragaLoLagippa teradaMte||12||
aMbujOdBava muKya surA kali SaMbarAdi samasta daitya kadaMbake
anudina puNya pApa viBAgavane mADi
aMbudhiya jalavanu mahadGaTa diMbanitu tuMbuva teradi
prati biMbaroLu tAniddu yOgyateyante PalavIva||13||
initu viShNu rahasyadoLu Brumu munipa iMdradyumnage arupidadanu
budharu kELuvudu nityadi matsarava biTTu
anucitOktigaLiddareyu sariye gaNane mADadireMdu
vidvad janake vij~jApaneya mADuve vinaya pUrvakadi||13||
vEta Baya viSvESa vidhi pita mAtuLAntaka madhva vallaBa
BUta BAvana ananta BAskara tEja mahArAja
gautamana maDadiyanu kAyda anAtha rakShaka
gurutama jagannAtha viThala tanna naMbida Bakutaranu poreva||14||
***
ಮನ ಹರಿಯಲಿ ಶ್ರೀಹರಿಕಥಾ ಮೃತದ ಸಾರದ ಕಡೆಗೆ..
(ಸ್ವಗತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಧಿ )
1. ಪರಮಾತ್ಮನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಗುಣ ಎಂದರೇನು ?
ಇತರರ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ತಾನೇ ತನ್ನ ಕತೃತ್ವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮಾಡಿ, ತನ್ನ ಇಚ್ಛಾನುಸಾರ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡವ ಉದ್ದೇಶ ಗುಣಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಇದೊಂದು ಧರ್ಮ.
2. ಜೀವನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಎಂದರೇನು ?
ಜೀವನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪರಾದೀನ ವಾಗಿದೆ. ಪರಾ ಎಂದರೆ ಸರ್ವೋತ್ತಮ ಎಂದರ್ಥ. ಅಂದರೆ ಪರಮಾತ್ಮನ ಅಧೀನವಾಗಿದೆ .
3. ಜೀವರಿಗೆ ಕರ್ತೃತ್ವ ಶಕ್ತಿ ಇದೆಯೇ ?
ಜೀವರಿಗೆ ಕರ್ತೃತ್ವ ಶಕ್ತಿಯು ಶಕ್ತ್ಯಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ. ಅದು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗ ಬೇಕಾದರೆ ಶ್ರೀಹರಿಯ ಪ್ರೇರಣೆ ಯಾಗ ಬೇಕು. ಜಡ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದಿರುವ ಕರ್ತೃತ್ವ ಧರ್ಮವು ಜೀವರಲ್ಲಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಜಡ ದಿಂದ ಜೀವರು ಭಿನ್ನರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
4. ಸ್ವಗತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಎಂದರೇನು ?
ಪರಮಾತ್ಮನೇ ನೇರವಾಗಿ ತಾನೇ ಮಾಡುವ ಕಾರ್ಯ ರೂಪ ಅಂದರೆ ಜೀವನ ಕಡೆಯಿಂದ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿಸಿ ಆ ಪ್ರಯತ್ನಾನುಸಾರ ಕಾರ್ಯ ನೆರವೇರಿಸದೆ ಇರುವುದು. ಇದೇ ಪಕ್ವಾ ಅಪಕ್ವ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸತಕ್ಕದ್ದು.
5. ದತ್ತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಎಂದರೇನು ?
" ಸ್ವತಂತ್ರೋ ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುಹು " ಅಂದರೆ ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವು ತನ್ನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದಿಂದಲೇ ಜೀವರ ಕರ್ತೃತ್ವವನ್ನು ಪ್ರಕಟಗೊಳಿಸಿ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡು ವನು. ಜೀವನ ಕರ್ತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟಿರುವ ಈ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ದತ್ತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವೆಂದು ಹೆಸರು. ಅಂದರೆ ಜೀವರ ಮೋಕ್ಷ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ದತ್ತ ಸ್ವತಂತ್ರ ಕಾರ್ಯವೂ, ಸ್ಥಿತಿಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪಕ್ವಾ ಪಕ್ವ ದಶಾಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಗತ ಸ್ವತಂತ್ರವೂ, ಸರ್ವಾ ದೇಶ ಕಾಲದಿಗಳಲ್ಲಿ, ಜೀವ ಜಡಾದಿ ಸಮಸ್ತ ಅಧಿಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ , ಸರ್ವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕಾರ್ಯವು ಶ್ರೀ ಪರಮಾತ್ಮನಿಂದ ದತ್ತವಾಗಿ ಅಧಿಷ್ಠಾನನ್ಯಸ್ತವಾಗಿ ಉಪಯೋಗವಾಗುವುವು.
****** *
